#25 Kto tu w końcu sepleni?
2 czerwca 2017
„Wy tak śmiesznie mówicie! Brzmicie jako małe dzieci. Tak jakoś seplenicie, wiesz?”
Może już coś takiego do Czecha powiedziałeś. Bo przecież czeski to taki miękki język, prawda? A może zupełnie takie same zdanie usłyszałeś prawie od czeskiego znajomego. Ale to przecież nie mój język jest taki śmieszny, to twój!
Tak, już to tak jest. Czechom polski wydaje się taki dziecięcy, dla Czechów Polacy seplenią. A na odwrót Polakom czeski wydaje się taki dziecięcy, dla Polaków Czesi seplenią.
Jak jest coś takiego możliwe?
Jak się polskie dziecko uczy mówić, często nie rozróżnia między miękkimi i twardymi spółgłoskami syczącymi – ś/sz, ć/cz, ź/ż a raczej na początku używa miękkiego wariantu (ś, ć, ź). A tak samo te spółgłoski wymawiają Czesi. Po prostu ich nie rozróżniają (tak samo jak się w dzisiejszy polskie wymowie nie rozróżnia rz/ż albo ch/h). Też na przykład nie rozróżniają y/i. Więc Czesi w końcu mówią jak małe polskie dzieci. Takie zdanie „Że by nie szła?” będzie w czeskim brzmieć „Zie bi ne śla?”.
A odwrotnie. Jak się czeskie dziecko uczy mówić, często zamienia spółgłoskę i jej miękki wariant – n/ň(ń), s/š (ś/sz) albo d/ď (polskie dź bez końcowego syczenia). Do tego niektóre dzieci mają problem wymówić porządnie głoskę l, z której robią dokładnie ł. Czeskie zdanie „slon sedí na skle (~ slon sedzi na skle)” będzie w polskim brzmieć „słoń siedzie na szkle”…
#25 Kdo tu nakonec šišlá?
2. června 2017
„Vy tak směšně mluvíte! Zní to jak od malého dítěte. Tak nějak šišláte, víš?”
Možná jsi už něco takového Polákovi řekl. Polština je přece takový měkký jazyk, ne? A možná úplně ten samý výrok jsi slyšel právě od polského známého. Ale to přece není můj jazyk, který je tak směšný, to ten tvůj!
Tak už to ale je. Polákům se čeština zdá být taková dětská, pro polské ucho Češi šišlají. A obráceně Čechům se polština zdá být taková dětská, pro české ucho Poláci šišlají.
Jak je něco takového možné?
Jak se polské dítě učí mluvit, často nerozlišuje mezi měkkými a tvrdými sykavkami – ś/sz, ć/cz, ź/ż a spíše na začátku používá měkkou variantu. České sykavky jsou někde mezi, spíše blíže měkkým. V každém případě Češi je zkrátka nerozlišují (obdobně se v dnešní polské výslovnosti nerozlišuje rz/ż – nevibrující ř – nebo ch/h). Také na příklad nerozlišují y/i. Takže Češi nakonec mluví jako malé děti. Taková polská věta „że by nie szła (~ že by ně šla)” bude v češtině prostě znít „že by nešla”.
A naopak. Jak se české dítě učí mluvit, často zaměňuje souhlásku a její měkkou variantu – n/ň, s/š nebo d/ď. Do toho některé děti mají ještě problém pořádně vyslovit hlásku l, ze které dělají přesně polské ł (vyslovované podobně jako anglické w). Česká věta „slon sedí na skle” bude v polštině znít „słoň šedží na škle” …
